Daha önce hiç olmadığı kadar çok çocuğun miyop olduğu bildiriliyor. Dünya Sağlık Örgütü, 2050 yılına kadar dünyadaki insanların yarısından fazlasının miyopi veya halk arasındaki yaygın adıyla miyopluk ile mücadele edeceğini tahmin ediyor.

Bilim adamları vakalardaki artışın nedenini tam olarak belirleyemiyor. Açıkhava ortamından uzakta ve ekran karşısında geçirilen uzun zamanın etkileri düşünülüyor. Çocuklarda artan miyopinin sebepleri araştırmalarla ortaya çıkacak olsa da rakamlar artan ekran süreleriyle uyumlu. Peki, anne-babaların ne yapması gerek?

Archives of Ophthalmology adlı bilimsel dergide yayınlanan 2009 tarihli bir araştırma, 12 ila 54 yaşları arasındaki Amerikalılarda miyopi vakalarının gerçekleşme oranının 1970'lerde %25 iken otuz yıl sonra neredeyse %42'ye sıçradığını bulmuştu. Bu yükseliş eğilimi devam ederken uzmanlar bu artışı endişe verici buluyor. Özellikle çocuklar söz konusu olduğunda ailelerin tedbiri elden bırakmaması gerektiği söyleniyor.

Çocuklarda Miyopi artışının nedenleri tartışılıyor

Çocuklarda miyopluğun nedenleri arasında genetik faktörler rol oynayabiliyor. Ebeveynlerden biri veya her ikisi miyopsa, çocuklarının da miyop olma olasılığı daha yüksek kabul ediliyor.

Genetiğin yanı sıra çevre de miyopi gelişiminde rol oynuyor. Dijital televizyon ve cep telefonu ekranlarının uzun süreli kullanımı bunda etken olabiliyor. Ekranların kullanımı ile miyopi gelişmesi arasındaki bağlantı dinamiği karışık olsa da uzmanlar ekranlara yakın olma eyleminin miyop gelişmesine katkısının olduğunu söylüyor.

Elektronik cihazlar sebebiyle çocukların açık havada daha az zaman geçirmesinin de miyopi gelişmesine dolaylı olarak katkıda bulunabileceği söyleniyor. Gözlerin uzamasını kontrol altında tuttuğu bilinen dopamin, güneş ışığı tarafından uyarılıyor. Güneşin yardımı olmadan göz uzamaya devam edebiliyor ve bu durum daha ciddi bir miyopi vakasına yol açabiliyor. Çocuk nesneleri yakından görebiliyor, ancak nesneleri uzaktan görmekte zorlanıyor.

COVID-19 salgını sırasında içeride ve ekranlarda daha fazla zaman geçirmek, çocukların güneşte daha az zaman geçirmesine neden oldu. 2020'de yapılan bir anketin sonuçları, katılımcıların yaklaşık %48'inin çocuklarının günde 6 saatten fazla internette geçirdiğini söylediğini ortaya koydu. Bu sayı, pandemiden önce harcanan zamanda yaklaşık %500'lük bir artış anlamına geliyor. Teknolojinin göz sağlığına olumsuz etkileri bazı yollarla hafifletilebiliyor.

Bilim insanları bu gerçeklerin miyopiye yönelik rollerini kabul etmekle birlikte, bazı bilimsel çalışma sonuçları göz önüne alındığında, miyopluktaki artışın bu nedenlerden kaynaklandığını henüz kesin olarak söyleyemiyorlar. Bu nedenle, ebeveynlerin çocuklarını yakından takip etmeleri çocukta miyopinin önlenmesi açısından önemli hale geliyor.

Erken tanı ve tedavi önemli

Birçok tıbbi durumda olduğu gibi, miyopiyi en baştan yakalamak önemli. Çocuğunuz uzaktaki nesneleri görme veya okulda akıllı tahtayı görme konusunda sorun yaşamaya başlarsa, bunlar bir sorunun işareti olabilir. Televizyon seyretmek için gözlerini kısmak, bir kitabı yüze yakın tutmak, sürekli baş ağrıları da bir görme sorununa işaret edebilir. Miyopi daha küçük çocuklarda daha hızlı ilerlediği ve erken başlaması, daha uzun yıllar boyunca ilerlemesi anlamına geldiği için erken tanı ve tedavi çok önemlidir.

Çocukta ilk göz muayenesi ne zaman olmalı?
Bebeklerde 6 ila 12 ay arasında bir ilk görme değerlendirmesi ve çocukluk çağında da 3 yaş ile 5 yaş arasında kapsamlı bir muayene, sonrasında da çocuklara yıllık görme muayenesi yapılması öneriliyor. Amerikan Optometrik Derneği Başkanı, Göz Doktoru William T. Reynolds, “Küçük çocuklarda miyopinin daha hızlı ilerlediği ve erken başlangıçlının daha uzun yıllar ilerleme anlamına geldiği düşünüldüğünde, erken tanı ve tedavi çok önemlidir” diyor.

20-20-20 dakika kuralı
Pediatrik göz doktoru Amy Hutchinson, “20-20-20 kuralı” adı verilen uygulamayı öneriyor: "Göz sağlığı uzmanları arasında fikir birliğine dayalı bir öneri, 20-20-20 kuralını takip etmek yönünde. Peki 20-20-20 kuralı nasıl uygulanır? 20 dakika kuralını; her 20 dakikada bir, 'yakındaki' işinize ara vererek ve 20 saniye boyunca 20 feet uzaktaki bir şeye bakarak uygulayabilirsiniz.” Amerikalı doktorların önerisindeki 20 feet ölçüsünün 6 metreye denk geldiğini belirtmekte fayda var. Bu kuralı 20 kere göz açıp kapama şeklinde uygulamayı önerenler de bulunuyor.

Optometrik Derneği Başkanı Dr. Reynolds ayrıca şunları öneriyor:

• Dijital ekranlarda geçirilen süreyi sınırlandırın.

• Çocuğunuzun daha fazla güneş ışığı alması için dışarıda vakit geçirmesini sağlayın.

• Bilgisayar oyunu oynamaktan tamamen uzaklaştırmak hem mümkün hem de gerçekçi olmasa da bilgisayarda oynanacak oyun tercihi olarak farklı nesnelere odaklanmaya teşvik edecek oyunlara yönlendirebilirsiniz.

• Futbol gibi el-göz koordinasyonuna yardımcı olan aktiviteler de faydalıdır.

• Çocuğunuz dersler bittikten sonra televizyon seyretmek, bilgisayar oyunu oynamak veya video izlemek isteyecektir. Bu ikisi arasına mutlaka bir mola süresi koyun.

Uzmanların önerilerine göre ebeveynler, bir çocuğun günden güne boyunun uzadığını fark edemeyebilecekleri gibi, ekran zamanını kısıtlamanın ve izlemenin etkisini hemen fark etmeyebilirler. Ancak, bir nevi "dalgalanma etkisi" meydana gelebilir. Ekran süresini ve içeriğini azaltmak hemen değişikliklere yol açmaz, ancak zaman içinde kendini gösteren çok çeşitli faydaları vardır. Çocukta miyopi gelişmesinin önlenmesi bunlardan sadece biridir.