Çocuklarda bayılma neden olur?

Doğumsal-Pediatrik Kardiyoloji Uzmanı Prof Dr Alpay Çeliker, bebeklerde ve çocuklarda bayılmanın nedenlerine değindi ve riskli durumlara dikkat çekti. Çocuklarda bayılma neden olur? Çocuk bayılınca ne yapmalı? İşte ayrıntılar...

Bayılma, bilinç ve kas gücünde ortaya çıkan ani değişikliklerle ortaya çıkan geçici bir şuur kaybıdır. Oldukça dramatik bir şikayet olan bayılma, kız çocuklarda daha sık görülür ve en yüksek görülme yaş oranı 15-19 yaşları arasıdır. Bayılmanın ana nedenlerinin kalp hastalıkları veya dolaşımla ilgili sorunlar, nörolojik rahatsızlıklar ve hipoglisemi olduğunu söyleyen Doğumsal-Pediatrik Kardiyoloji Uzmanı Prof Dr Alpay Çeliker, kalp hastalığına bağlı nedenlerle bayılma oranının %10 olduğunun altını çizdi.

Vazovagal bayılma: Çocukluktan erişkin hayata geçildiği dönemde ve kız çocuklarında sık görülür. Bayılma öncesi hastada bulantı, soluklaşma, terleme gibi belirtiler olur. Zamanında farkedilirse hastanın yere yatırılması ve ayaklarının yükseğe kaldırılmasıyla önlenebilir. Açlık, yorgunluk, uzun süre ayakta hareketsiz kalma (törenler gibi), kalabalıkta kalma bu tür bayılmalar neden olur. Yaz mevsiminde daha sık görülür. Hastaların birçoğunda ani ayağa kalkma sırasında baş dönmesi ve göz kararması belirtileri sıklıkla vardır. Sık görülen bu bayılma tipi zamanla azalma eğilimi gösterir.
Refleks bayılma; Ağrı, kan görme, idrar yapma gibi olaylar sırasında olur.  Öksürük, gastrointestinal problemler (karın ağrısı), egzersiz sonrası, yemek sonrası olabilir.

Kalp kapak hastalıklarına bağlı bayılma:  Sol karıncık çıkış yolunda daralmaya neden olan aort kapak hastalıkları veya bazı kardiyomiyopatilerde olabilir.
Birincil akciğer hipertansiyonu ; Bayılmaya neden olabilir, nadir görülen bir hastalıktır.
Koroner arterlerde doğuştan veya sonradan olan sorunlar ; Çocukluk çağında oldukça nadirdir.
Aritmik Nedenler: Kalp hızının çok yavaş veya çok hızlı olması bayılmaya neden olabilir. Özellikle tehlikeli bayılma tiplerini bu gruptaki hastalıklar oluşturur.

Breath Holding (nefes tutma) nöbetleri küçük çocuklarda ve ağlama sonrasında görülür. Altı ay en sık başlangıç dönemidir, 2 yıl kadar devam eder. 5 yaşından önce genelde sona erer. Önce yüksek sesle ağlama olur ve ağlamanın sonunda çocuk morarır. Bundan sonra nefes alamaz ve yaklaşık 1 dakika içinde kendine gelir.

12-24 ay arasında refleks bayılma görülebilir. Yaralanma, ağrı, korku gibi bir olay sonrasında aniden solunum durur ve ağlama olmaksızın çocuk bilincini kaybeder. Rengi soluklaşır ve kasların tonusu kaybolur. Bazen kaslarda kasılmalarda olabilir.Bu çocukların ailelerinde benzer bir olay geçmişi vardır. Belirli bir tedavisi olmayan bu iki durum zaman içinde kendiliğinden kaybolur.

Eğitim ve güvence: Ortaya çıkaran nedenler, tuz ve sıvı alımı, kullanılan ilaçlar ve bayılmanın sıklığı ve şiddeti açısından her hastaya farklı yaklaşımda bulunulmalıdır. Ortaya çıkaran durumlardan uzak kalınması önerilir.
Fiziksel manevralar: Erken belirtiler sırasında hastaya sırtüstü yatması ve bu sırada bacaklarını yüksek bir yere koyması önerilmelidir. Oturma ve çömelmede aynı şekilde etki ederek bayılmayı engelleyebilir.
Varis çorapları özellikle ayağa kalkınca başı çok dönen ve bayılan hastalarda önerilebilir. Özellikle gündüz giyilip, akşam saatlerinde  çıkarılmalıdır.
Sıvı tedavisi: Ağızdan sıvı ve tuz alımı artırılması bayılmayı önlemek için etkili bir önlemdir. Hastalara yaklaşık günde 2 litre sıvı alması ve 2-4 gram tuz alması önerilir.
İlaç tedavisi: B -blokerler, fludrokortizon, serotonin geri alım inhibitörleri ve midodrine  adlı ilaçlar kullanılabilir. Ciddi ve sık bayılmaları olan hastalarda kullanılabilirler.
Kalp pili tedavisi: Bazı hastalarda kalıcı kalp pili tedavisi gerekli olabilir. Özellikle uzun süreli kalp durmasına bağlı bayılması olan hastalarda kullanılabilir. Nadiren gerekli olur.

Bazı bayılmaların yüksek risk taşıdığı düşünülmeli ve detaylı olarak kardiyak inceleme yapılması gereklidir. Bu durumlar:

Egzersiz sonrası gelişen bayılma
Bayılma sırasında travma olması
Ailede erken ani ölüm öyküsü
Bayılma sırasında idrar ve kaka kaçırma
Bayılma sonrasında uzun süreli bilinç kaybı
Altta yatan doğumsal veya kazanılmış kalp hastalığı
Genetik geçişli ritm hastalıklarında bayılma, düşme
Bayılma öncesi göğüs ağrısı