Manuel şanzıman arızasının belirtileri nelerdir?

Otomobiller manuel şanzıman ve otomatik şanzıman olmak üzere iki farklı şanzıman türü ile üretilmektedir. Her iki şanzıman çeşidi için de farklı arızalardan ve arıza belirtilerinden bahsetmek mümkün. Bu yazımızda manuel şanzıman tipli araçlarda ortaya çıkabilecek arızalardan ve bu arızaların belirtilerinden bahsedeceğiz.

Manuel şanzımanlı araçlarda, otomatik şanzımanlı araçlara göre ortaya çıkabilecek arızalar daha kolay tespit edilebilir ve daha ekonomik çözümlerle giderilebilir. Manuel şanzıman arızaları daha çok hatalı kullanımlar ve şanzıman sistemindeki parçaların kullanım ömrünü doldurmasından kaynaklanır. Şimdi bu arızaları genel hatları ile ele alalım.

Manuel şanzıman arıza çeşitleri ve belirtileri

Manuel şanzımanlı araçlarda senkromeç, dişliler ve baskı balata parçaları en çok arıza yapan parçalardır. Bu parçalardan kaynaklanan arızaların belirtileri farklıdır ve her biri ayrı değerlendirilmelidir.

Baskı balata arızası

Debriyaj balatası olarak da adlandırılan baskı balata manuel şanzımanlı araçlarda en sık arızalanan parçalardan birisidir. Görevi, motordan aldığı gücü tekerleklere aktarmasıdır. Baskı balata sisteminde iki disk ve bir balata mevcuttur. Balata sayesinde aktarma (kavrama) sorunsuz ve yumuşak bir şekilde sağlanır. Eğer vites geçişlerinde problem varsa ve bu hissedilebilirse baskı balata arızasından bahsetmek mümkündür. Baskı balatanın ömrü ortalama bir araçta 50.000 km’dir. Ancak kullanıma bağlı olarak 10.000 km’de de arıza verebilir, 100.000 km’de de. Eğer aracınızda aşağıdaki belirtilerden birisi veya birkaçı varsa baskı balatayı kontrol ettirmeniz gerekir. Aracın yolda kalmasına neden olabilecek türde bir arızadır.

Baskı balata arızası belirtileri
Araçta ilk hareket anında (gaza basıldığında) titreme olması,
Düz yolda veya rampa çıkarken hızlanamama ve güç kaybı,
Vites geçişlerinde zorlanma olması,
Performansta hissedilebilir düşüş,
Yakıt tüketiminin artması,
Debriyaj pedalına basıldığında ses gelmesi.

Baskı balatanın standart kullanım ömründen daha erken arızalanması devirsiz kullanma, araçta aşırı yük, uygunsuz balata kullanımı, yokuşta yarım debriyaj yapılması, araç hareket halinde iken debriyaj pedalına sürekli olarak basılması gibi nedenlerden dolayı oluşur.

Senkromeç arızası

Araçta güç aktarım organlarının birbiriyle bağlantısını sağlayan elemanlardan birisidir. Otomobil teknolojileri günümüzdeki kadar gelişmemişken vites değişimleri oldukça zordu. Ancak senkromeçlerin üretilmesiyle birlikte sorunsuz ve yumuşak bir geçiş imkanı sunuldu. Vites değişimi sırasında senkromeç, vites dişlilerinin devirlerini eşitlemeye; böylelikle sürtünmeyi en aza indirmeye yarar. Genel olarak sesli olarak nükseden senkromeç arızaları, şanzımanın sökülmesiyle giderilebilir. Tamiratı ustalık gerektirir.

Senkromeç Arızası Belirtileri

Vites değişimlerinde sıradışı ses ve titreşime neden olabilir. Bunun yanında zorlanma da olabilir. Senkromeç kaynaklı arızalar bir an önce giderilmelidir. Aksi takdirde birbiri ile bağlantılı olan diğer şanzıman elemanlarına da zarar verebilir. Arızaları kaynağı %90 ihtimalle hatalı kullanımdır. Vites geçişlerinin devrinde yapılmaması, vites değişimlerinde debriyaj pedalına tam basılmaması ve patinajlı kalkış gibi nedenlerden dolayı senkromeç arızası meydana gelebilir.

Vites dişli arızası

Şanzımanda en sık karşılaşılan problemlerden birisi de vites dişli arızalarıdır. Geri vites dişlisi, 1. vites dişlisi, 2. vites dişlisi, 3. vites dişlisi, 4. vites dişlisi veya 5. vites dişlisinde arızalar meydana gelebilir. Dişliler genellikle kullanımdan kaynaklı olarak arızalanır. Aracı olması gereken viteste kullanmamak, düşük viteslerde yüksek sürat ve yüksek viteslerde düşük sürat yapmak arızalara neden olabilir. Bunun yanında aracın yağsız kalması, zamanla gerçekleşen yıpranma ve aşınmalar vites dişlilerinde arıza meydana gelmesine neden olur. Hissedilebilir arıza türüdür.

Vites Dişli Arıza Belirtileri

Vites geçişinin mümkün olmaması veya zorlanma vites dişlilerindeki arızanın belirtileridir. Vites dişlilerini uzun ömürlü kullanmak için aracın bakımları düzenli yaptırılmalı ve araç yağı sürekli olarak  kontrol edilmelidir.

Aracın Vitese Girmemesi ve Vitesten Çıkmaması

Vites değiştirme çubukları deforme olmuş olabilir veya bu çubukların ayarı düzgün yapılmamış olabilir. Aracın vitese geçmemesi veya vitesten çıkmamasının nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

Kilit bilyaları sıkışmış olabilir,
Senkromeç sıkışmış olabilir,
Debriyaj teli kırılmış olabilir,
Debriyaj vites geçişlerini sağlamıyor olabilir,
Vites değiştirme çatalı eğrilmiş, yamulmuş olabilir,
Kayıcı vites dişlileri mil üzerinde sıkışmış olabilir,
Vites dişlileri yıpranmış olabilir,
Prizdirek mili bulunduğu bölgede volana sıkışmış olabilir.