Dağlık Karabağ'daki ateşkesin şifreleri neler?

Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ'da 27 Eylül'den bu yana devam eden çatışmalarda, geçici ateşkes ilan edildi. Rusya'nın başkenti Moskova'da yapılan görüşmelerin ardından ilan edilen ateşkesin, cenaze ve esirlerin değişimi amacıyla ilan edildiği bildirildi.

Moskova'da bir açıklama yapan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ateşkesin başlamasının ardından Kızıl Haç'ın devreye girerek insani operasyonun gerçekleşmesi için arabuluculuk edeceğini söyledi.

Ancak ateşkes rejiminin sahada nasıl karşılık bulacağı, tarafların ateşkese ne ölçüde uyacağı veya ateşkesin ne kadar süreceği henüz bilinmiyor. İlan edilen insani ateşkesin, tarafların yeniden müzakere masasına oturmasını sağlayıp sağlamayacağı da belirsizliğini koruyor.

ATEŞKES SÜRECİNE NASIL GELİNDİ?

Azerbaycan ile Ermenistan arasından 27 Eylül'den bu yana devam eden ve en az 300 kişinin ölümüne neden olan çatışmalarda ilan edilen ateşkes, uzun yıllardır bölgede 'büyük abi' rolünü oynayan Rusya'nın daveti sonrasında gerçekleşti.

Perşembe akşamı hem Azerbaycan hem de Ermenistan dışişleri bakanlarının Moskova'ya davet edildiğini açıklayan Rusya Dışişleri Bakanlığı, Cuma günü her iki tarafın da daveti kabul ettiğini bildiren bir açıklama daha yayınladı. Açıklamada, tarafların daveti hızlı bir şekilde kabul ettiklerinin altı çizildi.

Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, Ermenistan Dışişleri Bakanı Zohrab Mnatsakanyan ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un üçlü formatta gerçekleşen toplantısı 10 saatten fazla sürdü. Toplantının ardından Azerbaycanlı ve Ermeni diplomatlar herhangi bir açıklama yapmazken, ateşkesin duyurusunu Lavrov yaptı.

Lavrov açıklamasında ateşkes rejiminin parametreleri konusunda ayrıca çalışma yürütüleceğini ve tarafların MİNSK Grubu arabulucuğunda bir müzakereye başlayacağını söyledi.

Ankara'dan konuyla ilgili yapılan ilk açıklamada ise ateşkes ilanı, "Bu süreçte, tüm dünyadan insani saiklerle ateşkes talepleri gelmiştir. Azerbaycan da son kez Ermenistan’a işgal ettiği topraklardan çekilmesi için bir fırsat vermiştir.

İnsani gerekçelerle esirlerin ve cenazelerin değişimi amacıyla ilan edildiği belirtilen ateşkes önemli bir ilk adım olmakla birlikte kalıcı çözümün yerine geçmeyecektir." ifadeleriyle değerlendirildi.

KİM, NE İSTİYOR?

30 yıldır çözülemeyen Dağlık Karabağ meselesinde Azerbaycan, Ermenistan'ın işgali altında olan topraklarının tamamen boşaltılmasını istiyor. BM tarafından tanınan topraklarının yüzde 20'lik bir kısmı işgal altında bulunan Azerbaycan, bu toprakların bir kısmını 27 Eylül'de başlayan çatışmaların ardından kurtarmıştı.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, ateşkes ilanından önce yaptığı açıklamada, "Biz kan dökülmesin istiyoruz. Çıkın bizim topraklarımızdan. Biz topraklarımızı alacağız. Bu tarihi şansı kaçırmasınlar istiyorum" sözleriyle bir kez daha Ermenistan'ın işgal ettiği topraklardan çekilmesini istemişti.

Ermenistan yönetimi ise bölgede oldubittiye dayalı kurduğu işgal düzeninden devamında yana bir tutum takınıyor. Erivan hükümeti işgal edilen topraklardan çekilmeye dönük bir sinyal vermezken, çatışmalara Rusya'yı da dahil etmeyi ve Moskova'nın korumasını alarak bölgedeki işgali sürdürmeyi hedefliyor.

Kafkasya'da yaşanacak askeri bir istikrarsızlığı kendi güvenliği için doğrudan bir tehdit olarak gören Rusya ise çatışmaların ilk gününden bu yana taraflara ateşkes çağrısı yapıyor. Rusya'nın, Ermenistan'ın en büyük askeri müttefiki olduğu biliniyor. Rusya, 90'lı yılların başındaki savaşta da Ermenistan'ın en önemli destekçisi olmuş ve Azerbaycan aleyhine gelişen ateşkes sürecinin arabulucusunu yapmıştı. Ancak Rusya'nın her iki tarafa da belli oranda destek vererek hem Erivan hem de Bakü üzerinde bir kontrol geliştirme arayışında olduğunu söylemek de mümkün.