Bebeklik ve çocukluk dönemlerinde sıklıkla karşılaşılan yüksek ateş anne babalarda paniğe neden olabiliyor. Özellikle çocuk büyütme konusunda deneyimsiz ebeveynler ne yapacaklarını bilemediklerinden büyük bir stres altına girerek yanlış müdahalelerle durumu daha kötü hale getirebiliyorlar. Uzm. Dr. Mesut Zeren yüksek ateşle ilgili konularda aileleri bilgilendiriyor.

Yüksek ateş hangi durumlarda ortaya çıkar, nedenleri nelerdir?
Ateş kendi başına bir hastalık olmasa da çeşitli hastalıkların habercisi olabiliyor. Çocuğun geçirmekte olduğu veya başlangıç aşamasında bulunan enfeksiyon hastalıkları, yapılan aşılar, kullanılan bazı ilaçlar ve bağışıklık sisteminde gerçekleşen hastalıklar vücut ısısının yükselmesine neden olabiliyor.

Normal vücut sıcaklığı kaç derecedir?
Gündüz ve gece arasında vücut ısısında bir derece kadar oynama meydana gelebilir. Gündüz saatlerinde 37 derece normalken gece 38 dereceye kadar çıkması da normaldir. 6 aydan sonrasında gece gündüz arasında iki derecelik oynama meydana gelebilir. Hareket halinde olma, sıcak suyla banyo yapmış olmak ve ortam ısısının yüksek olması çocuklarda beden ısısını 38 dereceye kadar yükseltebilir.

Ateş durumunda öncelikle yapılması gerekenler nelerdir?
Çoğu zaman ailelerin ateş karşısında yapacakları müdahale kullanılacak ilaçlar kadar etkili olabiliyor. 38 derece civarında seyreden hafif ateş durumunda öncelikle çocuğun üzerindeki fazla giysileri çıkartarak ince bir kıyafetle kalmasını sağlamak gerekir. Bulunduğu odanın sıcaklığının artmamasına dikkat etmek faydalı olacaktır. 22 derece civarında bir oda sıcaklığı idealdir . Mümkünse ılık suyla banyo yaptırmak veya ıslatılan bezlerle eklem yerlerine tampon yapmak ilk aşamada oldukça önemli sonuçlar verecektir. Yükselen ateşle birlikte kalori harcandığından ateşli çocukların aç bırakılmaması gerekir. Çocuk çok zorlanmadan bir şeyler yedirmeye çalışılmalı. Ateş aynı zamanda sıvı kaybına neden olduğundan sıvı tüketmesini sağlamaya çalışmak gerekir. Bu çabalarınıza rağmen ateşi yükselmeye devam ediyorsa bir uzmana danışmakta fayda var.

Ateş ölçümü nereden yapılmalıdır?
Ateş ölçümü için kabul edilen dört farklı nokta var; kulak, popo, koltuk altı ve dil altı. Ancak her bölgede yapılan ölçümün farklı kriterleri mevcut. Koltuk altı ölçümü iki yaşını doldurmuş çocuklarda yapılabilir aynı şekilde dil altı ölçümünü de iki yaşın altındaki çocuklarda uygulamak zordur. Kulaktan yapılan ölçüm saniyeler içinde güvenilir sonuçlar verir. Ve kullandığınız dereceyi ateşi olmadığı bir zamanda denemiş ve doğru sonuçlar verdiğinden emin olmuş olmanız gerekir. Popodan yapılan ölçümde vücut sıcaklığının 38 derecenin, koltuk altından yapılan ölçümde 37.2, kulaktan yapılan ölçümde 38 dereceden yüksek olması ateşin yükseldiğini gösterir.

Yüksek ateşe müdahalede çocuğun yaşı önemli mi?
Çocuğun yaşı ateş konusunda belirleyici oluyor. Özellikle üç ayın altındaki bebeklerde yüksek ateş ciddiye alınması gereken bir konu. Bahsedilen ateş düşürme yöntemlerin hiçbirine başvurmadan hemen bir doktora göstermek ve ateşin nedenlerinin araştırılmasını istemek gerekir.

Üç ayını doldurmuş çocuklarda ise ateş dışında genel sağlık durumu iyiyse, sürekli ağlamıyorsa ve ateşi 38 dereceyi geçmediyse evde tedavi uygulanabilir. Ateş durumu üç günden uzun sürüyorsa bir doktora başvurarak nedenlerini sorgulamak gerekir.

Ateş durumunda sık yapılan hatalar nelerdir?

Çocuk büyütme konusunda deneyimsiz ebeveynler paniğe kapılarak yanlış müdahalelerde bulunabiliyorlar. Bunlar arasında en sıklıkla yapılan hata, yüksek ateş nedeniyle üşüyen ve titreyen çocuğun üzerini örtmek veya kalın kıyafetler giydirmektir. Böyle durumlarda çocuğun arzularına göre değil menfaatine uygun hareket etmek gerekir. Ateşi düşürmek amacıyla yaptırılan soğuk banyo çocuğun durumunu iyileştirmek yerine daha kötü hale getirecektir. Ateş henüz 38 derece iken başka bir yöntemi denemeden hemen ateş düşürücü ilaçlara başvurmak da en sık yapılan hatalardandır.

Ateşli bebeklerde hangi bulgular bakteriyel enfeksiyon belirtisi olarak kabul edilir?
Özellikle 2 yaşından küçük bebeklerde ateşle birlikte seyreden bazı durumlar ciddi bir bakteriyel enfeksiyona işaret ediyor olabilir. Eğer yüksek ateş durumu 72 saatten daha uzun süre devam ettiyse ve 39 derecenin üzerine çıktıysa, bebekte ağlama, huzursuzluk ve sayıklama, öksürük ve kusma varsa mutlaka doktora başvurmak gerekir.

Ateşi her yükseldiğinde çocuğu doktora götürmek gerekir mi?
Üç ayın altındaki bebeklerde vücudun enfeksiyonla savaşma olanakları kısıtlı olduğundan tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir. Üç ayın altındaki çocuklarda ateş 38ºC'nin üzerine çıktığında oyalanmadan hastaneye götürmek gerekir. Üç ayını doldurmuş çocuklarda her ateş durumunda hastaneye gitmek gerekmez. Gerektiği tedbirler alındığı takdirde evde de ateşi kontrol altına almak mümkün. Ancak ateş kontrol edilemez ve 39 dereceye kadar çıkarsa veya ateş durumu 72 saatten uzun sürerse, çocuk sürekli ağlıyor, hiçbir şey yemiyor veya çok halsiz görünüyorsa doktora götürmek ve ateşin sebeplerini öğrenmek gerekir.

Ateşli havale nedir?
Ateşin ani yükselmesiyle birlikte bilinç kaybı, kaslarda istemsizce gerçekleşen kasılmalarla kendini belli eden havale durumu ortaya çıkar. 6 ayı ile 5 yaş aralığındaki çocukların %2’sinde görülen bir durumdur. Bir kez havale geçiren çocuğun ikinci kez de geçirme ihtimali hiç geçirmemiş çocuklardan daha yüksektir. Havale geçiren çocuğu boğulma ihtimalini ortadan kaldırmak için düz yatırıp kafasını yana doğru çevirmek gerekir. Sonrasında mutlaka bir doktora göstererek havalenin altında yatan nedenleri ve çocuk üzerinde hasar bırakıp bırakmadığını öğrenmek gerekir.