Yetişkin hastalığı ve ‘mide yanması’ olarak bilinen reflü, aslında bebeklerde daha çok görülüyor! Aşırı kusmayla ve öksürükle kendini gösteren reflüde; en önemli nokta ‘sabırlı olmayı’ bilmek ve basit önlemler almak. Yüzde 80’i bebek bir yaşına geldiğinde atlatılan reflüye karşı; bebeğinizi başı dik yatırın, anne sütüyle az ve sık besleyin, biberondan uzak durun!

Bebeğiniz reflüyse biberonla değil kaşıkla besleyin!

Çocuklarda çok sık rastlanan mide içeriğinin yemek borusuna hatta ağza kadar geri gelmesi hali olan reflüye dair Medical Park Fatih Hastanesi Çocuk Hastalıkları ve Sağlığı Uzm. Dr. Feyza Çivici Gümüş'ün verdiği bilgiler...

Reflü nedir?
Halk arasında ‘mide yanması’ ya da ‘mide reflüsü’ olarak bilinen reflüyü kabaca ‘geri kaçış’ olarak tanımlayabiliriz. Reflü hastalığı da; mide içeriğinin (salgılar, mide asidi ve gıdaların hazmedilmesini sağlayan pepsin maddesi) yemek borusuna geri kaçmasıdır. Normalde gıdaların yemek borusundan mideye geçmesinden sonra, yemek borusuna geri gelmemeleri gerekir. Ama reflü hastalığında bu düzen bozuluyor. Mideden yemek borusuna doğru olan kaçak, sadece yemek borusunun alt kısmında olduğunda buna ‘gastro-özofageal reflü’, gırtlak seviyesine kadar olduğunda ‘larengo-farengeal reflü’ adı veriliyor.

Bebekler de reflü olur mu?
Yetişkin hastalığı olarak bilinir ama aslında tam tersidir. Reflü hastalığı, sanıldığının aksine sadece yetişkinlerde görülmez; hatta daha sıklıkla bebeklerde ve çocuklarda gözlemlenir. Bebeklerde reflünün sık görülmesinin nedeni; gıdaların mideye geçişine izin veren kapakçık mekanizmasının henüz yeterince çalışmıyor olması ve bebeklerin çoğunlukla yatar pozisyonda olup, sıvı gıdalarla beslenmesidir.

Bebeklerdeki reflünün belirtileri nelerdir?

Bu belirtiler varsa bebeğiniz reflü olabilir:

Sık sık kusma

Hırıltı ve geçmeyen öksürük

Ses kısıklığı

Sık yaşanan akciğer enfeksiyonları

Aşırı salya çıkarma

Beslenme sorunları (az emme)

Gaz ve karın ağrısı nedeni ile aşırı ağlama

Sık gaz çıkarma

Uyku bozuklukları

Ne zaman doktora gidilmeli?
Bebeklerde sıklıkla görülen reflü, ‘fizyolojik’ olarak nitelendirilir ve hastalık olarak kabul edilmez. Bu bebeklerin gelişiminde ve kilo almasında bir sorun olmaz. Sadece sık olarak kusmalar gözlenir. Bebeğin büyümeye başlamasıyla (özellikle yürümeye başladığı bir yaşına doğru); katı gıdalara geçilmesi ve kendi başına dik şekilde oturmaya başlamasıyla kendiliğinden belirtiler azalarak, reflü ortadan kalkabilir. Böyle bebeklere tedavi gerekmez. Kısacası; sabırlı olur ve zaman tanırsanız bebeğiniz bir yaşında reflüyü atlatmış olur. Ancak kusmalar şiddetini ve sıklığını arttırıyor, bebek kilo alamıyor, solunum yolu şikayetleri yoğunlukla yaşanmaya başlanıyorsa; bir çocuk doktoruna başvurarak çocuk takip edilmelidir.

Bebeklerdeki reflü başka hastalıklara da neden olur mu?
Bebeklik çağında yaşanan reflüler çoğunlukla kendiliğinden veya alınacak bazı tedbirlerle düzelmekle beraber birtakım farklı hastalıklara da neden olabilir. Bunlar içinde en sıklıkla rastladıklarımız; yemek borusu deformiteleri, larenjit, solunum yolu enfeksiyonları, zatürree, kansızlık, sinüzit ve orta kulak iltihabı sayılabilir.

Bebek reflüsüne dair ne gibi önlemler alınabilir?
Bebeğin reflüden az etkilenmesi için duruş pozisyonuna çok dikkat etmek gerekir. En doğru pozisyon; yemek yedikten sonra onları karınları üzerine baş yukarıda olacak şekilde yatırmaktır. Ancak bebeklerin çoğu bu pozisyonda durmak istemez ve ağlarlar; bu durumda bebek sırt üstü ve baş ve gövde dik olacak şekilde 45 derecelik açıyla, yukarıda olacak şekilde yatırılabilir. Bu duruş için yatakta kaymayı önleyici ve açı verici yastıklardan yararlanılabilir.

Bunların dışında reflüye karşı basit ama etkili önlemler şunlardır:

Mümkün olabildiğince anne sütü ile sık sık, az az beslenme.
Bebeğini anne sütü ile besleyen annelerin; kendi beslenmelerinde kafeinli içeceklerden kaçınması ve sigaradan uzak durması.
Bebeğin beslenme sonrası gazının çıkartılması.
Mama kullanımında daha koyu kıvamlı özel mamaların kullanılması.
Beslenme sonrası; bebeğin ağlama ve gülme gibi karın kaslarını harekete geçiren ve hava yutmasına neden olan aktivitelerden uzak tutulması.

Beslenmesinde nelere dikkat etmek gerekir?
Her şeyden önce; anne sütüyle beslenen bebeklerde reflüye daha az rastlanır. Bebek mümkün olduğunca anne sütüyle, az ve sık beslenmeli. Anne sütü almayan bebeklerde; mamada değişiklik yapılması, reflünün bir süre azalmasını sağlar ama bir süre sonra şikayetler yeniden başlar. Biberonla beslenme de reflüyü artırıcı etki yapabilir; bebek biberondan mamayı çekemediğinde daha fazla hava yutar ve bu da reflüyü tetikler. Katı yiyeceklerle ve kaşıkla beslenmeye geçildiğinde reflünün azaldığı görülür.

Bebeklerde reflü nasıl tedavi edilir?
Kusmalar şiddetini ve sıklığını artırıyor, solunum yolu şikayetleri yoğunlukla yaşanmaya başlanıyor ve alınan tüm önlemlere rağmen şikayetler devam ediyorsa; önce ilaç tedavisine, nadiren de olsa cerrahi tedaviye başvurulabilir. Tedaviye gerek görülen çok az çocukta sıklıkla uygulanan tedavi ise ‘nissen funduplikasyon’ ameliyatıdır. Bu ameliyatta, midenin üst kısmı yemek borusunu çevresine sarılır. Böylece mide kasıldığında, sarılan kısım da kasılarak ve yemek borusunu kapatarak geriye kaçış önlenir.

Bebeğinde reflü olan annelere 10 önemli tavsiye

Bebeklerde beslenme şeklinin değerlendirildiğini, beslenme hataları olabileceğini söyleyen Liv Hospital Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Nermin Tansuğ, reflüsü olan bebekler için annelere önerilerde bulundu.

Öncelikle beslenme şekli ve çevre koşulları düzeltilmelidir. Reflü tanısı alan çocukta yatak başı 30 derece kadar yükseltilmelidir. Özellikle sol yan pozisyonda yatırılmaları reflüyü azaltır.

Reflüsü olduğundan şüphe edilen bebeklerin beslenmesinde dikkat edilecek nokta, kusmalar nedeniyle bebeğin normal koşullarda beslenmesini sürdürememesidir. Bu nedenle bebek çok yakından takip edilmeli düzenli olarak kilo artışı izlenmelidir.

Az miktarda, sık sık beslenmelidir. Her beslenmeden sonra gazı çıkarılmalıdır.

Bebeklerin yalancı emzik kullanmaları da reflü tedavisinde faydalı olabilir. Emzik bebekte tükürük salgısını ve bağırsak hareketlerini artırarak reflü olasılığını azaltır.

Anne sütü ile beslenen bebeklerde reflü belirtileri daha az görülür. Verilen besinlerin koyulaştırılması ya da keçi boynuzu tozu katılmış özel mamalar kullanılabilir.

İnek sütü alerjisi varsa diyetten inek sütü çıkartılmalıdır.

Pasif sigara içimi de reflüyü arttırır. Bu nedenle evde sigara içilmemelidir.

Büyük çocuklarda reflüyü arttıran çikolata, aşırı yağlı baharatlı, acılı, ekşili cips, ketçap, mayonez, hardal, soğan, sarımsak gibi gıdalar, asitli gazlı içecekler yasaklanmalıdır.

Öğün miktarları küçük tutulmalı, ideal vücut ağırlığı korunmalı, akşam yemekleri yatmadan en az 2 saat önce yenmeli, yemeklerden sonra en az 1 saat yatar pozisyon alınmamalıdır.

Karın içi basıncını azaltmak amacı ile çok sıkı elbiseler giydirilmemeli, kemerler çok sıkılmamalıdır.

Bebek reflüsünde tedavi nasıl olur?
Reflü hastalığının tedavisinde kullanılan ilaçlar ise yemek borusu kapakçığının basıncını artırarak, mide içeriğinin yemek borusuna kaçışını önler, mide boşalmasını kolaylaştırır, mide asidini nötralize eder veya azaltır. İlaçla tedaviye yanıt alınamadığı geçici solunum durması, ani bebek ölümü tehdidi gibi ciddi belirtiler varsa, darlık gelişmişse, doğuştan kalp hastalığı veya zeka özürlü çocuklarda ender olarak cerrahi tedavi uygulanabilir.